Zaburzenia integracji sensorycznej (SI) u dzieci to coraz częściej diagnozowany problem, który wpływa na sposób, w jaki dziecko odbiera i przetwarza bodźce zmysłowe, takie jak dotyk, dźwięk, światło czy ruch. Zamiast płynnie integrować te informacje, układ nerwowy dziecka z zaburzeniami SI reaguje nieadekwatnie, co może prowadzić do trudności w codziennym funkcjonowaniu, nauce i interakcjach społecznych. Problem ten może wynikać z różnych czynników, w tym genetycznych, okołoporodowych i środowiskowych.
Objawy zaburzeń SI są zróżnicowane i mogą obejmować zarówno nadwrażliwość na bodźce (np. awersja do dotyku, hałasu), jak i podwrażliwość (np. poszukiwanie intensywnych wrażeń, trudności z odczuwaniem bólu). W artykule omówimy przyczyny, objawy, diagnozę oraz metody terapii zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci, a także wskażemy, gdzie rodzice mogą szukać wsparcia i jak stworzyć sensorycznie przyjazne środowisko w domu.
Najważniejsze informacje- Zaburzenia integracji sensorycznej wpływają na odbiór i przetwarzanie bodźców zmysłowych przez układ nerwowy dziecka.
- Objawy mogą obejmować nadwrażliwość lub podwrażliwość na bodźce, trudności z koordynacją ruchową, problemy z koncentracją i regulacją emocji.
- Diagnozę zaburzeń SI stawia psycholog lub terapeuta integracji sensorycznej na podstawie obserwacji, wywiadu z rodzicami i testów.
- Terapia integracji sensorycznej ma na celu poprawę funkcjonowania dziecka poprzez odpowiednio dobrane aktywności i ćwiczenia.
- Rodzice odgrywają kluczową rolę we wspieraniu dziecka z zaburzeniami SI, tworząc sensorycznie przyjazne środowisko w domu i współpracując z terapeutą.
- Zaburzenia SI często współwystępują z innymi problemami rozwojowymi, takimi jak autyzm, ADHD czy zaburzenia mowy, ale są odrębnym zaburzeniem.
Czym jest zaburzenie integracji sensorycznej?
Mózg odgrywa kluczową rolę w przetwarzaniu informacji sensorycznych. Zaburzenie integracji sensorycznej u dzieci, często nazywane w skrócie SI, zaburza ten proces. W efekcie dziecko ma trudności z prawidłowym odbieraniem i interpretacją bodźców zmysłowych, co wpływa na jego codzienne funkcjonowanie.
| Zmysł | Wpływ zaburzeń SI |
|---|---|
| Wzrok | Nadwrażliwość na światło, problemy z koncentracją wzroku |
| Słuch | Nadwrażliwość na dźwięki, trudności z lokalizacją źródła dźwięku |
| Węch | Nadwrażliwość lub podwrażliwość na zapachy |
| Smak | Wybiórczość pokarmowa, nadwrażliwość na smaki |
| Dotyk | Niechęć do dotykania niektórych faktur, unikanie bliskości fizycznej |
| Propriocepcja (czucie głębokie) | Niezgrabność, trudności z koordynacją ruchową |
| Układ przedsionkowy (równowaga) | Problemy z równowagą, lęk wysokości, choroba lokomocyjna |
Objawy zaburzeń integracji sensorycznej
Objawy zaburzeń integracji sensorycznej są bardzo zróżnicowane i zależą od indywidualnych potrzeb dziecka. Niektóre dzieci mogą być nadwrażliwe na bodźce, podczas gdy inne wykazują podwrażliwość. To sprawia, że rozpoznanie SI bywa trudne.
Każde dziecko z zaburzeniami SI doświadcza ich inaczej. Jednak istnieją pewne wspólne cechy, które mogą wskazywać na problem z przetwarzaniem sensorycznym. Dzielą się one na dwie główne kategorie: nadwrażliwość i podwrażliwość sensoryczna.
- Wzrok: Unikanie kontaktu wzrokowego, nadwrażliwość na światło, fascynacja wirującymi przedmiotami.
- Słuch: Zatykanie uszu w hałaśliwych miejscach, nadwrażliwość na dźwięki, szukanie głośnych dźwięków.
- Dotyk: Niechęć do dotykania niektórych faktur, unikanie zabaw plastycznych, poszukiwanie silnego ucisku.
- Węch: Nadwrażliwość lub podwrażliwość na zapachy, niechęć do niektórych potraw ze względu na zapach.
- Smak: Wybiórczość pokarmowa, ograniczona gama spożywanych produktów, nadwrażliwość na smaki.
- Propriocepcja: Trudności z koordynacją ruchową, niezgrabność, poszukiwanie mocnych wrażeń proprioceptywnych (np. skakanie, uderzanie).
- Układ przedsionkowy: Problemy z równowagą, lęk wysokości, zawroty głowy, poszukiwanie intensywnych ruchów obrotowych.
Czytaj więcej: Mata sensoryczna Clementoni: opinie, cena, gdzie kupić? Poradnik dla rodziców
Nadwrażliwość sensoryczna u dzieci
Nadwrażliwość sensoryczna oznacza, że dziecko reaguje na bodźce zmysłowe znacznie intensywniej niż rówieśnicy. Bodźce, które dla innych są neutralne, dla dziecka z nadwrażliwością mogą być przytłaczające i wywoływać dyskomfort, lęk, a nawet ból.
Przykładem nadwrażliwości słuchowej może być dziecko, które zakrywa uszy w reakcji na dźwięk suszarki do włosów. Dziecko z nadwrażliwością dotykową może unikać noszenia niektórych ubrań z powodu ich faktury lub odczuwać dyskomfort podczas zabawy w piaskownicy.
Podwrażliwość sensoryczna: jak rozpoznać?
Podwrażliwość sensoryczna to z kolei obniżona reakcja na bodźce zmysłowe. Dziecko z podwrażliwością może potrzebować silniejszych bodźców, aby je zarejestrować i odpowiednio na nie zareagować. Często poszukuje intensywnych wrażeń sensorycznych.
Dziecko z podwrażliwością proprioceptywną może np. mocno uderzać przedmiotami, skakać z mebli lub wpadać na przedmioty. Dziecko z podwrażliwością dotykową może nie odczuwać bólu tak intensywnie jak rówieśnicy i nie reagować na lekkie dotknięcia.
Diagnoza zaburzeń integracji sensorycznej
Rozpoznanie zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci wymaga specjalistycznej wiedzy. Diagnozę stawia psycholog lub terapeuta integracji sensorycznej, po przeprowadzeniu szczegółowej oceny.
Ocena ta obejmuje zazwyczaj wywiad z rodzicami, obserwację dziecka w trakcie różnych aktywności oraz wykorzystanie standaryzowanych testów i kwestionariuszy. Ważna jest kompleksowa ocena, uwzględniająca wszystkie aspekty rozwoju dziecka.
Terapia integracji sensorycznej: metody i cele
Terapia SI ma na celu poprawę funkcjonowania dziecka w życiu codziennym. Koncentruje się na rozwoju umiejętności przetwarzania sensorycznego, umożliwiając dziecku lepsze radzenie sobie z bodźcami.
Terapeuci stosują różnorodne metody, dostosowane do indywidualnych potrzeb dziecka. Celem terapii jest zwiększenie adaptacji dziecka do różnych sytuacji sensorycznych i poprawa jego jakości życia.
- Sala Doświadczania Świata
- Terapia taktylna
- Terapia przedsionkowa
- Terapia proprioceptywna
Ćwiczenia integracji sensorycznej w domu
Ćwiczenia w domu mogą wspierać terapię SI. Proste aktywności, wykonywane regularnie, pomagają dziecku utrwalać nabywane umiejętności.
Przykłady ćwiczeń to zabawa ciastoliną (terapia taktylna), bujanie w hamaku (terapia przedsionkowa) czy przeciąganie liny (terapia proprioceptywna). Ważne, aby ćwiczenia były dostosowane do wieku i możliwości dziecka.
Wsparcie dla rodziców dzieci z zaburzeniami SI
Wsparcie rodziców jest niezbędne w procesie terapii. Istnieje wiele grup wsparcia i forów internetowych, gdzie rodzice mogą wymieniać się doświadczeniami i uzyskać porady.
Zaburzenia integracji sensorycznej a autyzm
Zaburzenia integracji sensorycznej i autyzm to dwa odrębne zaburzenia, ale mogą współwystępować. Ważne jest, aby rozróżniać te dwa stany.
Niektóre objawy, takie jak trudności w interakcjach społecznych czy powtarzalne zachowania, mogą występować zarówno w SI, jak i w autyzmie. Dlatego diagnoza powinna być postawiona przez specjalistę.
Wsparcie i terapia kluczem do rozwoju dziecka z SI
Zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci wpływają na odbiór i przetwarzanie bodźców zmysłowych, co przejawia się m.in. nadwrażliwością lub podwrażliwością na dotyk, dźwięki, światło czy ruch. Diagnozę stawia specjalista po przeprowadzeniu kompleksowej oceny, obejmującej wywiad z rodzicami, obserwację dziecka i testy. W artykule omówiono różnorodne objawy SI, takie jak unikanie dotyku niektórych faktur, zatykanie uszu w hałaśliwych miejscach, czy poszukiwanie intensywnych wrażeń ruchowych. Zrozumienie tych indywidualnych potrzeb dziecka jest kluczowe dla skutecznego wsparcia.
Terapia integracji sensorycznej, wspierana ćwiczeniami w domu, pomaga dziecku lepiej radzić sobie z bodźcami i rozwijać umiejętności sensoryczne. Metody takie jak "Sala Doświadczania Świata", terapia taktylna czy przedsionkowa, dostosowane są do potrzeb dziecka. Rodzice odgrywają ważną rolę, tworząc sensorycznie przyjazne środowisko w domu i współpracując z terapeutą. Należy pamiętać, że zaburzenia SI są odrębnym zaburzeniem, choć mogą współwystępować z autyzmem. Właściwa diagnoza i wczesne wsparcie są niezbędne dla harmonijnego rozwoju dziecka.
Tagi
Udostępnij artykuł
